Met een houten vloer haal je een karaktervolle basis in huis. Om dit waardevolle bezit mooi te houden en de levensduur te verlengen, is een goede afwerking een eerste vereiste. De keuze voor was, olie of lak bepaald bovendien de uitstraling van de vloer.

Hout dat voor vloeren wordt gebruikt is redelijk tot behoorlijk hard en slijtvast. Toch is het noodzakelijk om de vloer van een beschermende laag te voorzien. Een aantal houten vloerproducten, zoals lamel- en fineerparket is al afgewerkt in de fabriek. Ze worden vaak zowel met een lak- als een olie-afwerking aangeboden. Tapis, en vaak ook de plankenvloer, krijgt zijn beschermende laag pas na het leggen. Afwerking met was, olie of lak verhoogt de duurzaamheid, maar ook de hygiëne. In de open poriën van onbehandeld hout dringt gemakkelijk vuil en vocht. Op den duur vergrijst daardoor de vloer.

Afwerking kiezen

Welke afwerking het beste is voor uw houten vloer, hangt sterk af van uw persoonlijke voorkeuren, maar ook leefomstandigheden. Een groot gezin, zijn er huisdieren? Dat kan de keuze bepalen voor bijvoorbeeld een  afwerking die minder gevoelig is voor aanhechten van vuil en makkelijker schoon te maken is. De verschillende afwerkingmogelijkheden hebben elk hun voor- en nadelen. Bedenk dat als er eenmaal voor een bepaalde afwerking heeft gekozen, die beslissing vaak definitief is. Over de ene afwerking kan zelden een andere worden toegepast.

Was

De oudste afwerking voor houten vloeren is was. Vroeger werd alle parket in de was gezet, nu is het vaak een bewuste keuze vanwege de mooie, min of meer zijdematte uitstraling. Wat betreft glansgraad zit deze afwerking een beetje tussen de gangbare lakken en olie in. De vloer wordt van meerdere lagen, eventueel vloeibare, was voorzien. Na verloop van tijd is de vloer verzadigd: alle poriën van het hout zijn gevuld met was en de vloer is optimaal beschermd. Van tijd tot tijd moet een nieuwe waslaag worden aangebracht. Zachtere houtsoorten zijn meestal snel verzadigd, maar bij hardere houtsoorten kan dat wel een paar jaar duren. Totdat de bovenste laag van het hout is verzadigd, is de vloer gevoeliger voor gemorste vloeistoffen. Meestal wordt een impregnering toegepast, voordat de was wordt opgebracht. Daardoor verzadigt de bovenlaag van het hout sneller.

De praktijk

Was moet in dunne lagen worden opgebracht. Gebruik je teveel, dan kan het hout de was niet opnemen en ontstaat er een plakkerige laag. De opgebrachte was moet worden uitgeboend. Dat kan met de hand, maar het is geen licht karwei. Gelukkig zijn er speciale machines voor. Met zo’n boenmachine kun je de vloer ook van tijd tot tijd opwrijven. De doffe plekken verdwijnen doordat de wrijving de waslaag opwarmt en verdeelt. Op de plaatsen waar de glans niet terugkeert, moet nieuwe was worden aangebracht. Ongeveer eens in de twee jaar moet de verouderde was met een speciale remover worden verwijderd. Als daarna de nieuwe waslaag is aangebracht, ziet de vloer er weer uit als nieuw. Dat de vloer plaatselijk kan worden bijgewerkt is één van de voordelen van een wasafwerking. Daarnaast vallen beschadigingen minder op.

Olie

Veel mensen kiezen tegenwoordig voor een geoliede of gezeepte houten vloer. Deze afwerkingen laten, net als was, de tekening van het hout mooi uitkomen. Bovendien krijgt de vloer de veelgevraagde naturelle, matte uitstraling. Olie wordt in meerdere dunne lagen aangebracht. Net als was dringt olie in het hout, maar ligt er ook als een dunne film bovenop. Vloeroliën zijn in verschillende tinten verkrijgbaar. Naast de blanke olie, die de eigen kleur en nerf van het hout verdiept en benadrukt, zijn er ook oliën met kleurpigmenten. Wit, rood- of bruintinten kunnen de vloer een andere optiek geven.

Een vloer in de olie kan plaatselijk worden bijgewerkt. In afwachting van de grote onderhoudsbeurt volstaat het veelal om de looppaden van een nieuwe, dunne olielaag te voorzien. Eens in de paar jaar kan de hele vloer opnieuw worden geolied. Vuil en vlekken worden dan eerst verwijderd met een speciale reiniger.

Zepen

Het zepen van vloeren komt oorspronkelijk uit Scandinavië. Het wordt daar veel toegepast bij naaldhouten vloeren, zoals grenen, vuren of lariks. Bij deze methode wordt de vloer eerst geloogd. Die behandeling is niet bedoeld als bescherming, maar om het hout zijn eigenlijke lichte kleur te laten behouden. Het hout zou anders op den duur gaan vergelen onder invloed van zonlicht. Na het logen krijgt de vloer altijd een behandeling met olie óf zeep. Ook zeep wordt in meerdere dunne lagen over de vloer verdeeld, totdat het hout verzadigd is. De gezeepte vloer moet regelmatig worden onderhouden met dezelfde zeep, maar dan in meer verdunde vorm.

Was én olie

De laatste jaren is een aantal alternatieven op de markt gekomen: een combinatie van was en olie. De vloer krijgt de zijdeglans van een wasafwerking, maar is minder onderhoudsgevoelig. Net als bij olie komt het onderhoud neer op een periodieke dweilbeurt met water en een speciale cleaner, en eens of tweemaal per jaar een behandeling met vloeibare was. Ook hier blijft plaatselijk bijwerken mogelijk. Hardwax is een olie/was combinatie, die heel wat kan verdragen. Deze beschermlaag is dan ook het overwegen waard voor een vloer waarover meer dan gemiddeld wordt gelopen. Hardwax is makkelijk aan te brengen, met de hand of een machine. Het wordt meestal in twee keer opgezet met een roller of kwast, net als lak. Maar hardwax is daarbij minder gevoelig voor stof, vocht en temperatuur dan lak. Bovendien zakt het, net als olie en was, in het hout en moet het goed worden uitgewreven. Een nadeel is dat deze afwerking het niet goed toelaat om de vloer plaatselijk bij te werken.

Lak

Een natuurlijke uitstraling van hout, toch makkelijk te onderhouden en slijtbestendig; dat biedt een matte lakafwerking. Steeds beter benaderen deze lakken de optiek van was of olie. Er zijn zelfs extra en ultramatte lakken. Voor wie een mooie glans over het hout waardeert, is er uiteraard keuze uit lakken in verschillende gradaties, van zijde- tot hoogglans. Bij een glanzend oppervlak vallen kleine beschadigingen en oneffenheden sneller op. Op een donkere kleur is dat bovendien sterker dan op een licht oppervlak.

 

Eigenschappen

Het is niet per definitie beter als een lak heel hard is. Hout werkt, en een beetje elasticiteit van de lak voorkomt dat er scheurtjes ontstaan, bijvoorbeeld op de grens van twee planken. Zeker zo belangrijk zijn de slijtweerstand en krasbestendigheid. Een voordeel van lak is dat de vloer makkelijk is te onderhouden. Door het gladde oppervlak hecht vuil slecht aan en laat zich eenvoudig verwijderen. Met veel water schoonmaken valt echter af te raden. Beperkt kan worden gereinigd met in water opgeloste speciaalreiniger. Overigens moet de laklaag ook worden onderhouden. Daarvoor is er speciale polish. Een nadeel van een lakafwerking is, dat zij niet plaatselijk kan worden bijgewerkt. Bij een goede lak zal dat niet snel gebeuren, maar áls er een kale plek ontstaat, moet de vloer in zijn geheel worden geschuurd en opnieuw gelakt. Is de laklaag alleen maar wat ‘aangesleten’ maar nog wel intact, dan kan hij opnieuw worden gelakt.

Tip: vraag om advies bij de leverancier, want niet alle lakken hechten op elkaar.

Oplosmiddelvrij

Professionele parketbedrijven mogen  geen gebruik meer maken van producten op basis van vluchtige oplosmiddelen voor het lijmen, impregneren en afwerken van de houten vloer. Let erop, als een bedrijf uw vloer gaat leggen en afwerken, dat de medewerkers oplosmiddelvrije producten gebruiken. Ook als u zelf gaat leggen en afwerken is het, voor uw eigen gezondheid, beslist verstandig oplosmiddelvrije producten te gebruiken. Bij de speciaalzaak of bouwmarkt zijn genoeg watergebaseerde acrylaat-producten te verkrijgen. Acryllakken zijn gemakkelijk met een roller aan te brengen en nagenoeg geurloos. De meeste acryllakken kunnen op zachte én harde houtsoorten worden gebruikt. Sommige laktypen zijn uitsluitend geschikt voor harde houtsoorten.

Beits

Beits is zowel blank als in kleuren te verkrijgen. Bij vuren vloerdelen kan het doorleefde uiterlijk van een oude grenen vloer worden nagebootst door de vloer eerst aan te kleuren met een transparante antiekgrenen tint. Oude grenen en eiken vloeren krijgen door beitsen een diepe, warme uitstraling. Maar met andere tinten kan de vloer aansluiten bij een heel eigentijds interieur. Beits heeft als nadeel dat het opzetten een behoorlijke vaardigheid vereist. Vooral een probleem zijn zogenoemde aanzetten, dikkere beitsplekken waar de kwast wordt neergezet.

Let op: volg bij beitsen en lakken van een houten vloer altijd de richting van de nerf!